JavaScript Değişken Tanımlama: var, let ve const ile Modern Yaklaşım

JavaScript, web geliştirme dünyasının temel taşlarından biridir ve değişken tanımlama bu dilin en kritik kavramlarından biridir. Değişkenler, programlamanın temel bileşenlerinden biri olarak, verileri tutmak ve bu verilere anlamlı isimler vermek için kullanılır. Yıllarca geliştiriciler yalnızca var anahtar kelimesini kullanarak değişken tanımları yaparken, ECMAScript 6 (ES6) ile birlikte gelen let ve const anahtar kelimeleri, daha güvenli ve modern bir programlama deneyimi sunar hale geldi. Bu yazıda, bu üç farklı değişken tanımlama yöntemini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Her biri için örnek kodlar verecek, farklarını tablolarla özetleyecek ve hangi durumda hangisinin tercih edilmesi gerektiğine dair ipuçları sunacağız.

1. var ile Değişken Tanımlama

var, JavaScript’in ilk zamanlarından bu yana kullanılan klasik bir anahtar kelimedir.

var mesaj = "Merhaba Dünya";
console.log(mesaj);

varın öne çıkan özellikleri:

• Fonksiyon kapsamına (function scope) sahiptir. Bu da demektir ki bir fonksiyon içinde tanımlanan var değişkenine, o fonksiyonun tüm içeriğinden erişilebilir.
• Aynı değişken ismiyle tekrar tanımlamaya izin verir. Bu bazen kontrolsüz kodlarda sorunlara yol açabilir.
• Hoisting (yukarı taşıma) davranışı gösterir. Bu, değişkenin tanımlandığı satırdan önce bile ona erişmenin teknik olarak mümkün olduğu anlamına gelir, ancak değeri undefined olur.

console.log(deger); // undefined
var deger = 10;

var kullanıldığında, bu tarz durumlar hataya açık kod blokları oluşturabilir. Bu nedenle modern geliştiriciler tarafından kullanımı azalmıştır.

2. let ile Değişken Tanımlama

ECMAScript 6 ile gelen let, var‘a göre daha esnek ve güvenli bir alternatiftir.

let isim = "Yasemin";
console.log(isim);

let’in avantajları:

• Blok kapsamına (block scope) sahiptir. Yani, bir if, for, ya da {} ile sınırlanan herhangi bir bloğun içinde tanımlandığında sadece o blok içinden erişilebilir.
• Aynı isimle tekrar tanımlanamaz. Bu, kodun daha düzenli ve hatasız olmasını sağlar.
• Hoisting vardır ancak “Temporal Dead Zone” (geçici ölü bölge) nedeniyle, değişken tanımlanana kadar erişilemez ve hata verir.

{
  let yas = 25;
  console.log(yas); // 25
}
// console.log(yas); // ReferenceError

let, geliştiricilerin istemeden global ya da fonksiyon dışında değişken tanımlamalarını engeller. Bu da daha kararlı bir kod yapısı sağlar.

3. const ile Değişken Tanımlama

const, ES6 ile gelen bir diğer anahtar kelimedir ve adından da anlaşılacağı gibi sabit değerler tanımlamak için kullanılır.

const PI = 3.14;
console.log(PI);

const’un karakteristikleri:

• Blok kapsamına sahiptir.
• Tanımlandıktan sonra yeniden değer ataması yapılamaz. Bu da onu sabitler için ideal hale getirir.
• Ancak diziler ve nesneler gibi referans türleri için, öğelerin içeriği değişetirilebilir.

const ogrenci = { isim: "Ahmet" };
ogrenci.isim = "Mehmet"; // Geçerli
// ogrenci = {}; // Hata verir

Bu nedenle const, kodunuzda sabit kalması gereken ancak iç yapısı değişebilecek veri türleri için de sıkça kullanılır.

4. var, let ve const Arasındaki Farklar

Bu tabloyu baz alarak, farklı senaryolarda hangisinin daha uygun olacağına karar verebilirsiniz.

SEO anahtar kelimeleri: JavaScript değişken tanımlama, var let const farkı, ES6 let const kullanımı, modern JavaScript, JavaScript let nedir, const nedir, let ne zaman kullanılır, var kullanılmamalı mı

5. Hangi Durumda Hangisini Kullanmalıyız?

Kod yazarken hangi anahtar kelimeyi kullanacağınıza karar verirken şu soruları sorabilirsiniz:

• Bu değişkenin değeri ileride değişecek mi?
• Sadece belirli bir blok içerisinde mi kullanılacak?
• Sabit bir değer mi temsil ediyor?

Bu sorulara cevap vererek aşağıdaki çıkarımlarda bulunabilirsiniz:

• Değeri sabit kalacaksa: const tercih edilmelidir. Bu, kodun niyetini daha net ifade eder.
• Değişebilir ancak kapsamı sınırlıysa: let kullanın. Özellikle döngüler ve kontrol yapılarında işe yarar.
• Global veya fonksiyon kapsamındaysa ve tarihsel nedenlerle gerekiyorsa: var kullanılabilir ama modern kodlarda olabildiğince kaçınılmalı.

Ayrıca, bir projede tutarlılığı sağlamak için takım çalışmalarında standartlara uygun kullanım da çok önemlidir.

6. Özet ve Sonuç

JavaScript’te değişken tanımlarken let ve const kullanımı, kodun güvenli, okunabilir ve bakımı kolay olması açısından önemlidir. var uzun süredir kullanılmakla birlikte, modern projelerde genellikle tercih edilmemektedir.

Kodunuzu geliştirirken:

• const ile sabitleri,
• let ile değişken ama sınırlı kapsamı olan verileri,
• var‘dan ise olabildiğince uzak durmanız, hem sizin hem de projedeki diğer geliştiricilerin hayatını kolaylaştırır.

JavaScript’te uzmanlaşmak isteyen herkesin bu farklılıkları iyi öğrenmesi ve pratik yaparak pekleştirmesi gerekir. Bu bilgilerle donanımlı hale gelerek daha temiz, profesyonel ve hatasız kodlar yazabilirsiniz.

Daha fazla javascript öğrenmek için “JavaScript” kategorisine ve w3schools sayfasına bakabilirsin.