JavaScript String Veri Türü İşlemleri

Programlama dünyasında verilerle çalışırken sıkça karşılaştığımız veri türlerinden biri String‘dir. Özellikle JavaScript gibi dinamik dillerde, string veri türü üzerinde yapılan işlemler uygulama geliştirmenin temel taşlarından biridir. Uygulama geliştiriciler için string işlemleri, kullanıcı girdilerini yönetmekten, veri formatlamaya kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu yazıda, String veri türü işlemleri konusunu oldukça detaylı bir şekilde ele alacağız, farklı yöntemleri inceleyecek ve örneklerle destekleyeceğiz.

String Veri Türü Nedir?

String, metin verilerini ifade etmek için kullanılan bir veri türüdür. JavaScript’te string’ler tek tırnak (‘ ‘), çift tırnak (” “) veya backtick ( ) karakterleri arasında tanımlanır.

let isim = "Ahmet";
let soyisim = 'Yılmaz';
let tamIsim = `Ahmet Yılmaz`;

JavaScript’te string’ler immutable yani değiştirilemez yapıdadır. Bu da demektir ki string üzerinde yapılan işlemler, var olan değeri değiştirmek yerine yeni bir string oluşturur. Bu özelliği bilmek, özellikle büyük projelerde veri yönetimini doğru yapmak açısından oldukça önemlidir.

String İşlemleri

1. String Uzunluğu (length)

Bir string’in karakter sayısını öğrenmek için .length özelliği kullanılır. Boşluklar da dahil olmak üzere her karakter sayılır.

let mesaj = "Merhaba Dünya";
console.log(mesaj.length); // 13

Bu özellik kullanıcıdan alınan veri doğrulamalarında sıklıkla kullanılır.

2. Karakter Erişimi ([index] veya charAt)

Bir string içindeki belirli karakterlere erişmek için indeksleme yöntemini veya charAt() fonksiyonunu kullanabilirsiniz.

console.log(mesaj[0]); // M
console.log(mesaj.charAt(5)); // a

İndeksler her zaman sıfırdan başlar.

3. String Birleştirme (concat veya + operatörü)

İki veya daha fazla string’i birleştirmenin yaygın yolları:

let ad = "Ali";
let soyad = "Veli";
console.log(ad + " " + soyad); // Ali Veli
console.log(ad.concat(" ", soyad)); // Ali Veli

Concat daha okunabilir bir yöntem sunarken, + operatörü daha yaygındır.

4. String İçinde Arama (indexOf, lastIndexOf, includes)

Bir string içinde belirli bir alt string’i aramak için bu yöntemleri kullanabilirsiniz.

let metin = "JavaScript öğreniyorum.";

console.log(metin.indexOf("Script")); // 4
console.log(metin.lastIndexOf("o")); // 18
console.log(metin.includes("öğren")); // true

includes, boolean (true/false) döndürürken, indexOf karakterin konumunu verir.

5. Büyük/Küçük Harfe Çevirme (toUpperCase, toLowerCase)

Kullanıcıdan gelen verileri normalize etmek için çok kullanışlıdır.

let kelime = "Programlama";

console.log(kelime.toUpperCase()); // PROGRAMLAMA
console.log(kelime.toLowerCase()); // programlama

Özellikle arama motoru uyumlu veriler oluştururken kullanılır.

6. String Parçalama (slice, substring, substr)

Belirli bir bölüm almak için bu yöntemlerden yararlanılır.

let cümle = "JavaScript çok eğlenceli!";

console.log(cümle.slice(0, 10)); // JavaScript
console.log(cümle.substring(0, 10)); // JavaScript
console.log(cümle.substr(0, 10)); // JavaScript

• slice(start, end): Başlangıç ve bitiş indeksi arasında keser.
• substring(start, end): Negatif indeks desteklemez.
• substr(start, length): Başlangıç noktasından itibaren belirtilen uzunlukta keser.

7. Stringi Parçalara Ayırma (split)

String veriyi diziye çevirmek için kullanılır.

let bilgiler = "Ali,Veli,Ayşe";
let liste = bilgiler.split(",");

console.log(liste); // ["Ali", "Veli", "Ayşe"]

Özellikle CSV gibi veri formatlamalarında oldukça işe yarar.

8. Boşlukları Temizleme (trim, trimStart, trimEnd)

Kullanıcı girdilerinde başta ve sonda kalan boşlukları temizlemek için kullanılır.

let veri = "   JavaScript   ";

console.log(veri.trim()); // "JavaScript"
console.log(veri.trimStart()); // "JavaScript   "
console.log(veri.trimEnd()); // "   JavaScript"

Form validasyonlarında çok önemlidir.

9. String Değiştirme (replace, replaceAll)

Bir string içinde belirli bir ifadeyi başka bir ifade ile değiştirmek için kullanılır.

let ifade = "Bugün hava güzel, hava sıcak.";

console.log(ifade.replace("hava", "gök")); // Bugün gök güzel, hava sıcak.
console.log(ifade.replaceAll("hava", "gök")); // Bugün gök güzel, gök sıcak.

Özellikle şablonlar üzerinde çalışırken oldukça işe yarar.

10. String Tekrarı (repeat)

Bir string’i belirtilen sayıda tekrar etmek için kullanılır.

let kelime2 = "Hey! ";

console.log(kelime2.repeat(3)); // Hey! Hey! Hey!

Özellikle animasyonlar veya efektler oluştururken kullanışlıdır.

11. Template Literals (Backtick Kullanımı)

Template literal kullanımıyla çok daha okunabilir ve dinamik string’ler oluşturulabilir.

let isim2 = "Mehmet";
let yas = 25;

let mesaj2 = `Merhaba, benim adım ${isim2} ve ${yas} yaşındayım.`;
console.log(mesaj2);

Bu yöntem, uzun ve karmaşık string ifadeleri oluştururken hayat kurtarır.

12. Başlangıç ve Bitiş Kontrolü (startsWith, endsWith)

Bir string’in belirli bir ifade ile başlayıp başlamadığını veya bitip bitmediğini kontrol etmek için kullanılır.

let cümle2 = "Bugün hava çok güzel.";

console.log(cümle2.startsWith("Bugün")); // true
console.log(cümle2.endsWith("güzel.")); // true

Özellikle veri doğrulamada etkili bir yöntemdir.

Sonuç

JavaScript’te String veri türü işlemleri konusunu detaylıca ele aldık. String’lerle yapılan işlemler, gerek kullanıcıdan alınan verilerin işlenmesi, gerekse verilerin formatlanması gibi pek çok kritik süreçte kullanılır.

Eğer JavaScript öğrenmeye yeni başladıysanız, burada öğrendiğiniz yöntemleri çeşitli mini projeler yaparak pratik etmenizi öneririm. Örneğin bir “Kelime Sayacı”, “Şifre Kontrolü”, “Kullanıcı Adı Doğrulama” gibi uygulamalar geliştirmek, string işlemlerini pekiştirmenize yardımcı olur. Daha fazlası için “Javascript” kategorisine bakabilirsin.

Kaynak patika.dev